بوم مدل کسب و کار چیست؟
بوم مدل کسب و کار (BMC) یک ابزار مدیریت استراتژیک است که از ۹ بخش مدل‌کسب و کار را شرح می‌دهد. این قسمت‌ها شامل بخش مشتریان، ارزش پیشنهادی، کانال های توزیع، ارتباط با مشتریان، جریان درآمد، فعالیت‌های اصلی، منابع اصلی، شرکای (تجاری) کلیدی و ساختار هزینه‌ها است.
نمونه ای بوم مدل کسب و کار
سمت راست BMC بر روی مشتری (خارجی) تمرکز می کند، در حالی که، سمت چپ بوم بر روی تجارت (داخلی) تمرکز می کند. هم عوامل خارجی و هم عوامل داخلی حول ارزش پیشنهادی، که مبادله ارزش بین کسب و کار شما و مشتری/ مشتریان شماست، با یکدیگر برخورد می کنند.
مزایای استفاده از بوم مدل کسب و کار
استفاده از بوم مدل کسب و کار می‌تواند مزایای بسیار زیادی به همراه داشته باشد. از جمله مزایای بهره‌گیری از بوم مدل کسبوکار می‌توان موارد زیر را نام برد.
- بوم مدل کسبوکار برخلاف طرح‌های کسبوکار قدیمی می‌تواند پیش‌نمایش سریعی از مدل کسبوکار را بدون بیان جزئیات غیرضروری نشان بدهد.
- ماهیت بصری بوم مدل کسبوکار، درک آن و ارجاع به آن را ساده‌تر می‌کند.
- ویرایش بوم مدل کسبوکار از طرح‌های کسبوکار قدیمی و به اشتراک گذاشتن آن با همکاران و سهام‌داران راحت‌تر است.
- هم استارت‌آپ‌های کوچک و هم سازمان‌های بزرگ می‌توانند از بوم مدل کسبوکار استفاده کنند.
- بوم مدل کسبوکار مشخص می‌کند که جنبه‌های مختلف کسبوکار چطور به هم ارتباط پیدا کرده‌اند.
- در جلسه‌های ایده‌پردازی می‌توانید از بوم مدل کسبوکار به عنوان راهنمایی برای شرح مؤثر مدل کسبوکار بهره بگیرید.
۱- بخش مشتریان
جامعه هدف مختلف مشتریان که بر اساس خواسته‌ها و مشخصات مختلف تقسیم می‌شوند. انواع بخش‌های مشتریان شامل:
بازار انبوه، گوشه بازار، بخش‌بندی شده، متنوع، بازار چند وجهی می‌شوند. باید تمامی خصوصیت ها و ویژگی های احتمالی مشتریان خود مانند سن، جنسیت، محل زندگی و … را بشناسید.
۲- ارزش پیشنهادی
چه ارزش پیشنهادی متمایزی نسبت به رقبایتان می‌سازید. چه ارزشی به هر بخشی از مشتریانتان (محصولات و خدمات) ارائه می‌دهید. این ارزش پیشنهادی می‌توانند کمی و کیفی باشند از جمله طراحی، برندینگ، قیمت، کاهش هزینه، نوآوری، نحوه عملکرد، در دسترس بودن و راحتی و موارد دیگر.
۳- کانال توزیع
شرکت ارزش پیشنهادی کسب و کار را از چه کانال‌های توزیع مختلفی به مشتریان ارائه می‌دهد. کانال‌های شرکت و یا کانال‌های شرکای تجاری آن و یا ترکیبی از هر دو روش‌های دسترسی به مشتریان است. شاید کانال توزیع محصول یا خدمت شما تنها وبسایت شما باشد پس همین را در بوم خود بنویسید.
۴- ارتباط با مشتریان
امروزه یکی از عوامل مهم موفقیت شرکت‌ها ارتباط با مشتری و ایجاد اطمینان و اعتماد از موفقیت شرکت است. کمک شخصی، کمک شخصی اختصاصی، سلف سرویس، سرویس‌های خودکار، جوامع کاربری و خلق مشترک (با مشتری) از شکل‌های مختلف ارتباط با مشتری است.
۵- جریان درآمد
نحوه کسب درآمد شرکت از هر بخش از مشتریان چگونه است. فروش دارایی، حق استفاده، حق اشتراک ، اجاره / قرض، حق استفاده از مجوز/ امتیاز، حق کارگزاری و تبلیغات از روش‌های مختلف ایجاد جریان درآمد است.
۶- منابع اصلی
منابع ضروری برای ایجاد ارزش برای مشتری چه منابعی هستند. این منابع که دارایی‌های شرکت هستند می‌توانند انسانی، مالی، فیزیکی یا معنوی باشند. به عنوان مثال منابع اصلی در کسب و کار اینترنتی می تواند وبسایت و یا اپلیکیشن باشد.
۷- فعالیت‌های اصلی
اساسی‌ترین فعالیت‌های شرکت برای اجرای ارزش پیشنهای کسب و کار چه فعالیت‌هایی هستند؟
۸- شرکای کلیدی
شرکت‌ها معمولا با شرکای تجاری برای کاهش ریسک کسب و کار و ارتقای عملکرد خود همکاری می‌کنند. همکاری استراتژیک با شرکت‌های رقیب و غیر رقیب، سرمایه‌گذاری‌های مشترک، روابط خریدار-فراهم‌کننده و پیمان/ اتحادهای استراتژیک از روش‌های شراکت با دیکر شرکت‌های تجاری است.
۹- ساختار هزینه‌ها
یکی دیگر از بخش‌های بوم مدل کسب و کار ساختار هزینه‌ها است. هزینه‌های اجراسازی مدل‌های کسب و کار مختلف چه هزینه‌هایی دارد. معمولا ساختار کسب و کارها بین هزینه‌محور و ارزش‌محور هستند. هزینه‌های ثابت، هزینه‌های متغیر، اقتصاد مقیاس (کاهش هزینه با افزایش تعداد) و اقتصاد محدوده (کاهش هزینه با افزایش محدوده کاری) از ساختارهای مختلف هزینه است.
چرا از بوم و کسب و کار استفاده می کنیم؟
بوم کسب وکار به ما این امکان را می دهد تا درک درستی از کسب و کار داشته باشیم و فرآیند ایجاد ارتباط بین ایده و نحوه تبدیل آن به یک تجارت را طی کنیم. به بررسی نوع تصمیمات مشتری بر استفاده از سیستم شما می پردازد. این به همه اجازه می دهد تا ایده روشنی از آنچه احتمالاً کسب و کار خواهد بود داشته باشند.
نحوه استفاده از بوم و کسب و کار؟
نخستین چیزی که باید توجه کنید، این است که نمودار متشکل از ۹ عنصر ساختاری است که در ادامه هر بخش را به‌طور کامل تشریح خواهیم‌کرد؛ به‌طور خلاصه، هر بخش سعی می‌کند به پرسش‌های زیر پاسخ بدهد:
- بخش‌های مشتری (Customer Segments): مشتریان شما چه کسانی هستند؟
- گزاره ارزش (Value Proposition): چرا مشتریان از شما خرید می‌کنند؟ چه سودی برایشان دارید یا چه نیازی را تأمین می‌کنید؟
- کانا‌ل‌ها (Channels): محصولات و خدمات شما چگونه به بازار عرضه می‌شود؟
- روابط مشتری (Customer Relationships): چگونه مشتری‌هایتان را جذب، حفظ و بیشتر می‌کنید؟
- جریانات درآمد (Revenue Streams): کسبوکار شما چگونه درآمدزایی می‌کند؟
- منابع کلیدی (Key Resources): کسبوکار شما از کدام منابع استراتژیک منحصربه‌فرد برخوردار است یا به کدام‌یک نیاز دارد؟
- فعالیت‌های کلیدی (Key Activities): کسبوکار شما برای ارائه گزاره ارزش خود چه فعالیت‌های استراتژیک منحصربه‌فردی را انجام می‌دهد؟
- شرکای کلیدی (Key Partnership): کدام‌یک از فعالیت‌های جزئی را می‌توانید برون‌سپاری کنید تا بیشتر روی فعالیت‌های اصلی متمرکز شوید؟
- ساختارهای هزینه (Cost Structures): عمده هزینه‌های صورت‌‌گرفته توسط کسبوکار شما چیست؟
اهمیت بوم مدل کسب و کار
شناخت اهداف و اهمیت بوم کسب و کار و همچنین پیاده سازی این روش می تواند مهم ترین قدم برای راه اندازی یک کسب و کار باشد. اکنون که با این بوم آشنا شدید و دانستید که اهداف و اهمیت بوم کسب و کار چیست، برای شروع کار خود همین امروز اقدام کنید.
از دیگر اهداف بوم کسب و کار می توان به مشخص نمودن مسیر های کسب درآمد، بازاریابی، روش های جذب مشتری، جذب سرمایه و همچنین راه های رسیدن به فروش بیشتر، اشاره کرد. همین ویژگی باعث شده تا اهمیت بوم کسب و کار برای صاحبان مشاغل اهمیت پیدا کند.